Aliter enim explicari, quod quaeritur, non potest. Si enim non fuit eorum iudicii, nihilo magis hoc non addito illud est iudicatum-. Sed nimis multa. Solum praeterea formosum, solum liberum, solum civem, stultost; Quid est enim aliud esse versutum? Tenesne igitur, inquam, Hieronymus Rhodius quid dicat esse summum bonum, quo putet omnia referri oportere? Quod vestri non item. Te ipsum, dignissimum maioribus tuis, voluptasne induxit, ut adolescentulus eriperes P.

Quaerimus enim finem bonorum. Expressa vero in iis aetatibus, quae iam confirmatae sunt. Huius, Lyco, oratione locuples, rebus ipsis ielunior. At ille pellit, qui permulcet sensum voluptate. Eam tum adesse, cum dolor omnis absit; Itaque hic ipse iam pridem est reiectus; At modo dixeras nihil in istis rebus esse, quod interesset.

Est autem etiam actio quaedam corporis, quae motus et status naturae congruentis tenet; Tum Piso: Quoniam igitur aliquid omnes, quid Lucius noster? Dici enim nihil potest verius. Cum ageremus, inquit, vitae beatum et eundem supremum diem, scribebamus haec. Haec para/doca illi, nos admirabilia dicamus. De vacuitate doloris eadem sententia erit. Bonum incolumis acies: misera caecitas.

Nam illud vehementer repugnat, eundem beatum esse et multis malis oppressum. Illa argumenta propria videamus, cur omnia sint paria peccata. Nam si amitti vita beata potest, beata esse non potest. Multoque hoc melius nos veriusque quam Stoici. Re mihi non aeque satisfacit, et quidem locis pluribus. Tum mihi Piso: Quid ergo? Erit enim instructus ad mortem contemnendam, ad exilium, ad ipsum etiam dolorem. Rhetorice igitur, inquam, nos mavis quam dialectice disputare?

In eo enim positum est id, quod dicimus esse expetendum. Et quidem Arcesilas tuus, etsi fuit in disserendo pertinacior, tamen noster fuit; Nihil minus, contraque illa hereditate dives ob eamque rem laetus. Non est ista, inquam, Piso, magna dissensio. Neque enim disputari sine reprehensione nec cum iracundia aut pertinacia recte disputari potest.

Sed quid attinet de rebus tam apertis plura requirere? Quarum ambarum rerum cum medicinam pollicetur, luxuriae licentiam pollicetur. Cur deinde Metrodori liberos commendas? Ergo illi intellegunt quid Epicurus dicat, ego non intellego? Tecum optime, deinde etiam cum mediocri amico. Sed tamen est aliquid, quod nobis non liceat, liceat illis. Hoc ipsum elegantius poni meliusque potuit. Quae similitudo in genere etiam humano apparet.

Sed quia studebat laudi et dignitati, multum in virtute processerat. Tamen a proposito, inquam, aberramus. Quodcumque in mentem incideret, et quodcumque tamquam occurreret. Nam ista vestra: Si gravis, brevis; Tu enim ista lenius, hic Stoicorum more nos vexat. Ergo hoc quidem apparet, nos ad agendum esse natos. Terram, mihi crede, ea lanx et maria deprimet. Istam voluptatem perpetuam quis potest praestare sapienti?

Idemne, quod iucunde? Neque enim disputari sine reprehensione nec cum iracundia aut pertinacia recte disputari potest. Duo Reges: constructio interrete. Haec et tu ita posuisti, et verba vestra sunt. Hic ambiguo ludimur. Tecum optime, deinde etiam cum mediocri amico. Videamus animi partes, quarum est conspectus illustrior;

An tu me de L. Illa videamus, quae a te de amicitia dicta sunt. Sed erat aequius Triarium aliquid de dissensione nostra iudicare. Tum Quintus: Est plane, Piso, ut dicis, inquit. Quid enim est a Chrysippo praetermissum in Stoicis? Erat enim Polemonis. Quid Zeno? Qui non moveatur et offensione turpitudinis et comprobatione honestatis?

Quo plebiscito decreta a senatu est consuli quaestio Cn. Summum ením bonum exposuit vacuitatem doloris; Recte, inquit, intellegis. Eiuro, inquit adridens, iniquum, hac quidem de re; Eam tum adesse, cum dolor omnis absit; Magni enim aestimabat pecuniam non modo non contra leges, sed etiam legibus partam. Vestri haec verecundius, illi fortasse constantius. Bonum incolumis acies: misera caecitas.

Pauca mutat vel plura sane; Sic enim censent, oportunitatis esse beate vivere. Iam enim adesse poterit. Eorum enim omnium multa praetermittentium, dum eligant aliquid, quod sequantur, quasi curta sententia;

Sed quia studebat laudi et dignitati, multum in virtute processerat. Et non ex maxima parte de tota iudicabis?

Si autem id non concedatur, non continuo vita beata tollitur. Sed vos squalidius, illorum vides quam niteat oratio. Quis enim potest ea, quae probabilia videantur ei, non probare?

Quos quidem tibi studiose et diligenter tractandos magnopere censeo. Et non ex maxima parte de tota iudicabis? Mihi, inquam, qui te id ipsum rogavi? Sed erat aequius Triarium aliquid de dissensione nostra iudicare. Negat esse eam, inquit, propter se expetendam. Addidisti ad extremum etiam indoctum fuisse. Non igitur de improbo, sed de callido improbo quaerimus, qualis Q.

Mihi vero, inquit, placet agi subtilius et, ut ipse dixisti, pressius. Theophrasti igitur, inquit, tibi liber ille placet de beata vita? Qui autem de summo bono dissentit de tota philosophiae ratione dissentit. Bestiarum vero nullum iudicium puto. Hoc loco discipulos quaerere videtur, ut, qui asoti esse velint, philosophi ante fiant.

Duo Reges: constructio interrete. Hanc quoque iucunditatem, si vis, transfer in animum; Quare attende, quaeso. Quos nisi redarguimus, omnis virtus, omne decus, omnis vera laus deserenda est. Quis suae urbis conservatorem Codrum, quis Erechthei filias non maxime laudat? Sedulo, inquam, faciam.

Quis est, qui non oderit libidinosam, protervam adolescentiam? Primum cur ista res digna odio est, nisi quod est turpis? Quod ea non occurrentia fingunt, vincunt Aristonem; Hoc Hieronymus summum bonum esse dixit. Non potes, nisi retexueris illa. Ita similis erit ei finis boni, atque antea fuerat, neque idem tamen; Sin autem eos non probabat, quid attinuit cum iis, quibuscum re concinebat, verbis discrepare? Nihil minus, contraque illa hereditate dives ob eamque rem laetus. Hoc tu nunc in illo probas. Hoc etsi multimodis reprehendi potest, tamen accipio, quod dant.

Vulgo enim dicitur: Iucundi acti labores, nec male Euripidesconcludam, si potero, Latine; Nescio quo modo praetervolavit oratio. Faceres tu quidem, Torquate, haec omnia; Quodsi ipsam honestatem undique pertectam atque absolutam. Graecum enim hunc versum nostis omnes-: Suavis laborum est praeteritorum memoria. Minime vero istorum quidem, inquit. Ita prorsus, inquam; Equidem e Cn.

Nunc haec primum fortasse audientis servire debemus. Quid igitur dubitamus in tota eius natura quaerere quid sit effectum? Qui-vere falsone, quaerere mittimus-dicitur oculis se privasse; Compensabatur, inquit, cum summis doloribus laetitia. Atque ab isto capite fluere necesse est omnem rationem bonorum et malorum. Tum Torquatus: Prorsus, inquit, assentior; Atque haec ita iustitiae propria sunt, ut sint virtutum reliquarum communia.

Audax negotium, dicerem impudens, nisi hoc institutum postea translatum ad philosophos nostros esset. Rhetorice igitur, inquam, nos mavis quam dialectice disputare? Universa enim illorum ratione cum tota vestra confligendum puto. Quid censes in Latino fore? Obsecro, inquit, Torquate, haec dicit Epicurus? Negat enim summo bono afferre incrementum diem. Re mihi non aeque satisfacit, et quidem locis pluribus.

In eo enim positum est id, quod dicimus esse expetendum. Et quod est munus, quod opus sapientiae? Ergo in gubernando nihil, in officio plurimum interest, quo in genere peccetur. Ut alios omittam, hunc appello, quem ille unum secutus est. Compensabatur, inquit, cum summis doloribus laetitia. Qui non moveatur et offensione turpitudinis et comprobatione honestatis? Profectus in exilium Tubulus statim nec respondere ausus; Verum tamen cum de rebus grandioribus dicas, ipsae res verba rapiunt; Serpere anguiculos, nare anaticulas, evolare merulas, cornibus uti videmus boves, nepas aculeis. At enim hic etiam dolore.

Quid autem habent admirationis, cum prope accesseris? Hoc est non modo cor non habere, sed ne palatum quidem. Longum est enim ad omnia respondere, quae a te dicta sunt. Atqui eorum nihil est eius generis, ut sit in fine atque extrerno bonorum. Ut pulsi recurrant? Graece donan, Latine voluptatem vocant.

Ergo, si semel tristior effectus est, hilara vita amissa est? Tanta vis admonitionis inest in locis; Quod quidem iam fit etiam in Academia. Duo Reges: constructio interrete. In his igitur partibus duabus nihil erat, quod Zeno commutare gestiret. Quid turpius quam sapientis vitam ex insipientium sermone pendere? Quae duo sunt, unum facit. Quis est autem dignus nomine hominis, qui unum diem totum velit esse in genere isto voluptatis? Utinam quidem dicerent alium alio beatiorem! Iam ruinas videres. Luxuriam non reprehendit, modo sit vacua infinita cupiditate et timore.

Nemo igitur esse beatus potest. Estne, quaeso, inquam, sitienti in bibendo voluptas? Venit enim mihi Platonis in mentem, quem accepimus primum hic disputare solitum; Negat esse eam, inquit, propter se expetendam. Aliter enim explicari, quod quaeritur, non potest. Hinc ceteri particulas arripere conati suam quisque videro voluit afferre sententiam.

Duarum enim vitarum nobis erunt instituta capienda. Eademne, quae restincta siti? Maximus dolor, inquit, brevis est. Nihil opus est exemplis hoc facere longius. Cum id fugiunt, re eadem defendunt, quae Peripatetici, verba. Sed hoc sane concedamus. Mihi enim satis est, ipsis non satis. Quare conare, quaeso. Ecce aliud simile dissimile. Nisi autem rerum natura perspecta erit, nullo modo poterimus sensuum iudicia defendere.

Atque his de rebus et splendida est eorum et illustris oratio. Maximas vero virtutes iacere omnis necesse est voluptate dominante. Mihi quidem Antiochum, quem audis, satis belle videris attendere. Habes, inquam, Cato, formam eorum, de quibus loquor, philosophorum. Beatus autem esse in maximarum rerum timore nemo potest. Ergo ita: non posse honeste vivi, nisi honeste vivatur? Verum tamen cum de rebus grandioribus dicas, ipsae res verba rapiunt; Comprehensum, quod cognitum non habet? Hoc est dicere: Non reprehenderem asotos, si non essent asoti. Quo studio Aristophanem putamus aetatem in litteris duxisse?

Atqui iste locus est, Piso, tibi etiam atque etiam confirmandus, inquam; Videamus animi partes, quarum est conspectus illustrior; Si verbum sequimur, primum longius verbum praepositum quam bonum. Nullum inveniri verbum potest quod magis idem declaret Latine, quod Graece, quam declarat voluptas. Totum autem id externum est, et quod externum, id in casu est. In his igitur partibus duabus nihil erat, quod Zeno commutare gestiret.

Quamvis enim depravatae non sint, pravae tamen esse possunt. Nam Pyrrho, Aristo, Erillus iam diu abiecti. Cur igitur, inquam, res tam dissimiles eodem nomine appellas? Idemque diviserunt naturam hominis in animum et corpus. Dempta enim aeternitate nihilo beatior Iuppiter quam Epicurus; Non potes, nisi retexueris illa. Eadem nunc mea adversum te oratio est. Nulla erit controversia. Torquatus, is qui consul cum Cn.

Scio enim esse quosdam, qui quavis lingua philosophari possint; Multa sunt dicta ab antiquis de contemnendis ac despiciendis rebus humanis; Non quam nostram quidem, inquit Pomponius iocans; Non quam nostram quidem, inquit Pomponius iocans; At iam decimum annum in spelunca iacet. Haec igitur Epicuri non probo, inquam. Potius inflammat, ut coercendi magis quam dedocendi esse videantur. Negabat igitur ullam esse artem, quae ipsa a se proficisceretur;

Utinam quidem dicerent alium alio beatiorem! Iam ruinas videres. Itaque ab his ordiamur. Ut optime, secundum naturam affectum esse possit. Quid turpius quam sapientis vitam ex insipientium sermone pendere? Primum Theophrasti, Strato, physicum se voluit; Quis negat? Gerendus est mos, modo recte sentiat. Paulum, cum regem Persem captum adduceret, eodem flumine invectio? Nam, ut sint illa vendibiliora, haec uberiora certe sunt. Ad quorum et cognitionem et usum iam corroborati natura ipsa praeeunte deducimur.

Deinde disputat, quod cuiusque generis animantium statui deceat extremum. Summum a vobis bonum voluptas dicitur. Eadem fortitudinis ratio reperietur. An est aliquid per se ipsum flagitiosum, etiamsi nulla comitetur infamia? Quae cum dixisset paulumque institisset, Quid est? Fortemne possumus dicere eundem illum Torquatum? Hoc est non dividere, sed frangere. Hoc etsi multimodis reprehendi potest, tamen accipio, quod dant.

Quod autem meum munus dicis non equidem recuso, sed te adiungo socium. Aliter homines, aliter philosophos loqui putas oportere? Quid ad utilitatem tantae pecuniae? Ergo id est convenienter naturae vivere, a natura discedere. Verum esto: verbum ipsum voluptatis non habet dignitatem, nec nos fortasse intellegimus. Qui-vere falsone, quaerere mittimus-dicitur oculis se privasse;

Quae qui non vident, nihil umquam magnum ac cognitione dignum amaverunt. Atqui reperies, inquit, in hoc quidem pertinacem; Et quod est munus, quod opus sapientiae?

Multoque hoc melius nos veriusque quam Stoici. Sedulo, inquam, faciam. Idemque diviserunt naturam hominis in animum et corpus. Sequitur disserendi ratio cognitioque naturae; Sed quot homines, tot sententiae; Hoc non est positum in nostra actione. Quo plebiscito decreta a senatu est consuli quaestio Cn.

Hoc est dicere: Non reprehenderem asotos, si non essent asoti. Non enim iam stirpis bonum quaeret, sed animalis. Tum mihi Piso: Quid ergo? Sed tempus est, si videtur, et recta quidem ad me. Gerendus est mos, modo recte sentiat. Estne, quaeso, inquam, sitienti in bibendo voluptas?

Qui enim existimabit posse se miserum esse beatus non erit. An quod ita callida est, ut optime possit architectari voluptates? Miserum hominem! Si dolor summum malum est, dici aliter non potest. Est enim effectrix multarum et magnarum voluptatum. Cur deinde Metrodori liberos commendas? Sed quid minus probandum quam esse aliquem beatum nec satis beatum? De vacuitate doloris eadem sententia erit. Quem si tenueris, non modo meum Ciceronem, sed etiam me ipsum abducas licebit. Sed utrum hortandus es nobis, Luci, inquit, an etiam tua sponte propensus es? Duarum enim vitarum nobis erunt instituta capienda.

Scrupulum, inquam, abeunti; Nam, ut paulo ante docui, augendae voluptatis finis est doloris omnis amotio. Utram tandem linguam nescio? Sed quid minus probandum quam esse aliquem beatum nec satis beatum? Quis istud possit, inquit, negare? At Zeno eum non beatum modo, sed etiam divitem dicere ausus est. Sextilio Rufo, cum is rem ad amicos ita deferret, se esse heredem Q. Atque his de rebus et splendida est eorum et illustris oratio. Plane idem, inquit, et maxima quidem, qua fieri nulla maior potest. Est enim tanti philosophi tamque nobilis audacter sua decreta defendere. Nam, ut sint illa vendibiliora, haec uberiora certe sunt.

Satis est ad hoc responsum. Videsne, ut haec concinant? Huic mori optimum esse propter desperationem sapientiae, illi propter spem vivere. Bonum negas esse divitias, praeposìtum esse dicis? In eo enim positum est id, quod dicimus esse expetendum. Aliter autem vobis placet. Quae autem natura suae primae institutionis oblita est? Non est ista, inquam, Piso, magna dissensio.

Sic consequentibus vestris sublatis prima tolluntur. Non autem hoc: igitur ne illud quidem. Videmus igitur ut conquiescere ne infantes quidem possint. Philosophi autem in suis lectulis plerumque moriuntur.